De veranderende waarde van tijd
In de laatste levensfase tellen de dagen dubbel. Dat is mijn ervaring in het werken met mensen in en rondom de laatste levensfase. Het leven verandert op alle fronten, wat voorheen van belang was vervaagt of valt totaal weg. Andere, veelal kleinere zaken krijgen prioriteit.
Waar wij in ons dagelijks leven niet eens over nadenken, wordt waardevol voor de mens die komt te overlijden. Hier tijd en aandacht aan schenken is waar in mijn beleving de kracht in de laatste levensfase ligt.
Complementaire zorg in de laatste levensfase
Soms kan een gesprekje met iemand net voldoende zijn om de overtocht van hier naar daar te vergemakkelijken. Complementaire zorg, oftewel aanvullende zorg, biedt een breed scala aan ondersteunende mogelijkheden en middelen in de laatste levensfase. Vergeet ook niet het contact met dieren en de natuur in deze processen.
‘Sterven doe je niet ineens, maar af en toe een beetje’
Dit zijn de eerste twee zinnen uit het gedichtje van Toon Hermans, en zo verloopt het ook vaak. Een steeds meer afnemende gezondheid met uiteindelijk het overlijden als gevolg. Soms gaan er jaren overheen, soms maanden. En soms gaat het leven, zoals bij een hartstilstand, vanuit het niets over in de dood.
De unieke ervaring van stervensbegeleiding
Persoonlijk ervaar ik het als heel bijzonder om dicht bij een stervende te mogen zijn. Je ziet en voelt soms letterlijk hoe het leven overgaat in de dood. Hoe laatste woorden gesproken worden, er ineens geen woorden meer zijn om vervolgens te verblijven in de stilte daar waar de overgang plaatsvindt.
Niet elk stervensproces verloopt volgens het boekje. Zowel bij geboorte als bij sterven is elk proces uniek, en verloopt het ene proces met meer hobbels dan het andere.
Lessen uit de natuur
Dieren en de natuur zijn voor mij een grote inspiratiebron. Als je tijdens geboorte, maar ook bij de dood ziet hoe zij zich verhouden, dan kunnen wij daar mijns inziens nog veel van leren. Loslaten is anders vast leren houden is wat mij dit laat zien.
De kracht van ‘durf te blijven’
In 2010 heb ik de 2-jarige opleiding stervensbegeleiding gedaan bij de NIS, het Nederlands Instituut voor Trainingen Stervensbegeleiding. Deze opleiding heb ik als heel waardevol ervaren, zowel voor mijn eigen processen als voor het ondersteunen van mensen in hun laatste levensfase.
Het meest waardevolle handvat dat ik uit mijn opleiding stervensbegeleiding heb meegekregen, komt in elk stervensproces weer voorbij en heet ‘durf te blijven’.
Durf erbij te blijven bij de mens in zijn of haar allerlaatste levensfase. Durf te blijven en er alleen maar te zijn. Er valt niets te fiksen, alle ruis valt weg.
Er zijn en er blijven… in alle rust. Dit is het meest waardevolle in deze fase van overgaan van leven naar dood. Het vraagt de moed en het inzicht om het contact met jezelf aan te gaan, om je ongemak te verduren. Zodat wat er overblijft een staat van zijn is, waarin een soort vredige staat ontstaat die maakt dat het leven losgelaten kan worden.
De terugkeer naar Huis
Overgaan van het leven naar de dood voelt voor mij, zoals Marie-Claire van der Bruggen in haar werk beschrijft, als de terugkeer naar Huis.
Ben je benieuwd of ik iets voor jou of je dierbare kan betekenen? Neem vrijblijvend contact met me op.
Hartelijke groet,
Wilma Lange
